Beschrijving van het gebied
In het voorjaar bedekt een uitbundig bloementapijt het Kastanjebos. Bosanemonen kleuren het bos, bijgestaan door eenbes, slanke sleutelbloem en gevlekte aronskelk. Enkele weken later verspreidt de daslook een sterke uiengeur. Wandelen doe je er natuurlijk het hele jaar, want elk seizoen heeft iets te bieden. Het Kastanjebos maakt deel uit van De Groene Vallei, een oase van rust tussen de steden Leuven, Brussel en Mechelen.
Het Kastanjebos werd in 1778 door graaf De Ferraris als het “Castaniën Bosch’ en’ Speckbosch’ in kaart gebracht. Vochtige graslanden, dikwijls afgeboord met houtkanten, omzomen nu de bossen. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden komen er vandaag bijna geen kastanjebomen in het bos voor.
Het natuurgebied ligt op een paar kilometer ten noorden van de steilrand. Die vormt een duidelijk zichtbare overgangszone tussen het reliëfrijke Brabantse leemplateau en de vrij vlakke zandleemstreek van Laag België. De steilrand tekent zich van oost naar west af in het Herentse landschapsbeeld en blijft voor de wandelaar regelmatig zichtbaar.
De Lipsebeek ontspringt in het Kastanjebos en meandert in de noordelijke bosrand richting Tildonk. Vroeger kenmerkte mineraalrijk kwelwater het bos. Hierdoor groeide er een typische kalkminnende vegetatie. Hier kwam in 1968 verandering in door de vestiging van een drinkwaterwinning in het bos. De grondwaterspiegel daalde meer dan een meter en de kwel viel weg. Nu valt af te wachten hoe die specifieke flora in de toekomst gaat reageren op het systematisch wegpompen van het kwelwater. Al bij al blijft het een vochtig tot nat bos met de eigenschappen van een essen-eikenbos.
Wandelen in het Kastanjebos
Het wandelpad, dat je best met laarzen kan betreden en dat niet toegankelijk is voor kinderwagens, bestaat uit twee lussen van iets meer dan 2 km. Het beginpunt vind je aan de hoek van het domein van de watermaatschappij VMW langs de Lipselaan. Langs het pad, dat dwars door het bos loopt, kan je vanaf half maart tot eind april genieten van prachtige voorjaarsflora: duizenden bosanemonen, sleutelbloemen, aronskelk speenkruid en eenbes. Op enkele percelen waar hakhoutbeheer uitgevoerd is , kan je begin mei een zee van daslook aantreffen.
Nadat het pad in de schaduw van enkele monumentale beuken verdwenen is, volgt het de Lipsebeek. Ten zuiden van het wandelpad vertonen de hooilanden in mei en juni een schitterend kreurenpatet en wuiven talloze herfsttijlozen de zomer uit. Een eindje verder wordt een populierenperceel omgevormd tot een hooiland. Het pad langs de Kleine Spekstraat volgt de bosrand en eindigt tussen imposante sleedoornhagen.
Dowload de gps-gegevens
Download wandelkaart (pdf)
Fauna en flora
In de zomer worden de hooilanden gedomineerd door het wit, geel en blauw van margriet, boterbloem en zompvergeet-me-nietje. De bijzondere waarde wordt benadrukt door het verschijnen van pinksterbloem, knolsteenbreek, echte koekoeksbloem en grote en kleine ratelaar. De bladeren en vruchtdozen van de herfsttijloos kondigen een paarsgekleurde herfst aan. De bloemen van deze plant verschijnen pas in het najaar, als de groene delen van de plant afgestorven zijn. Niet alleen deze zeldzame soorten, maar ook het feit dat er meer dan 20 soorten gelijktijdig tot bloei komen, toont aan dat de natuur ons beheer weet te waarderen.
Herfsttijloos
De hertfsttijloos (Colchicum autumnale L.) is het paradepaardje van ons reservaat „het Kastanjebos“.
Deze plant uit de leliefamilie komt normaal in de kalkstreek voor. Hoe kan hij dan hier gedijen? Wel, in de ondergrond van het Kastanjebos zit er een kalkrijke laag Brusseliaanzand. De kwel (= opstijgend grondwater) zorgt ervoor dat er kalk mee aan de oppervlakte komt en dat maakt dat de herfsttijloos zich hier thuisvoelt.
Laat ons even de naam ontleden.
HERFST: verwijst naar de bloeitijd (september – november).
TIJLOOS: de plant trekt zich als het ware niets aan van de seizoenen. Een plant die in het najaar zijn bloemen laat verschijnen en zijn vruchten pas in het voorjaar voortbrengt moet wel een „tijdloze“ plant zijn!
Nu nog de wetenschappelijke naam.
COLCHICUM: de plant bevat het giftige alkaloïde „colchicine“. Vroeger werd hij voornamelijk gebruikt voor de behandeling van jicht. Alle plantendelen zijn uiterst giftig en ermee experimenteren is zeer gevaarlijk en ten stelligste af te raden.
AUTUMNALE: verwijst naar de bloeitijd (automne = herfst).L. : verwijst naar de Zweedse bioloog Linnaeus die in de 18e eeuw de benaming van de „levende wezens“ op punt stelde.
En tot slot een oude sage die ons verhaalt hoe de plant ontstaan is:
„Toen de planten over de vier jaargetijden moesten verdeeld worden verzochten zij de Schepper hen niet in de herfst te laten bloeien want de ijzige winter stond dan spoedig voor de deur en dan was het onmogelijk om nog voor nakomelingschap te zorgen. Dit was geen vrolijk vooruitzicht voor de herfst, want dan kreeg dit seizoen geen bloementooi. De lente kreeg medelijden en schonk één der mooiste bloemen aan de herfst. Wanneer het voorjaar aanbrak kon de Herfsttijloos uit haar winters isolement worden gehaald en beginnen met bladeren en zaden te vormen; en opdat de dieren de plant niet zouden eten bepaalde de Schepper dat zij een giftige stof zou bevatten.“
Paddenstoelen
In grote delen van dit bos geldt een nulbeheer. Afgestorven bomen worden niet opgeruimd en dit bevordert het voorkomen van zeldzame opruimers zoals zalmzwam, schubbige oesterzwam, oranjerode hertenzwam en grootporiehoutzwam. Ook symbionten voelen zich hier thuis met zeldzaamheden van zuurdere bodems zoals kleverige knolamaniet en witte berkenboleet.
Natuurbeheer
Na de Tweede Wereldoorlog werden, wegens hun goedkope aanplant en een houtopbrengst op korte termijn, canadapopulieren aangeplant in de natte bossen, natte weiden en ruigten. Een gepast omvormingsbeheer, bestaande uit het vellen van de niet streekeigen populieren en het verschralen van de bodem, moet voor graslanden met een zeer rijke fauna- en flora zorgen. Je kan hier nu al enkele mooie voorbeelden van zien in het natuurgebied. Het zogenaamde ‘groot hooiland’ kent seizoensgewijs een pracht aan bosorchissen, ratelaars en herfsttijlozen. Een ander perceel, met een overgang van nat naar droog, evolueert van een perceel met veel grassen en ruigtekruiden naar een bloemenrijk grasland.
Om de kruiden alle kansen te geven, moeten de graslanden ‘kort de winter in gaan’. Daar zorgen na het hooien van de grotere weidepercelen de schapen voor. In het voorjaar verwelkomen de lammeren van de mergellandschapen je op de wandeling. Verder op de route kom je de typische kleine, bruine of zwarte ouessantschapen tegen.
Bij de Benedictushoeve werd een veedrinkpoel met succes geruimd en opnieuw aangelegd. Samen met twee vlakbij gelegen poelen geeft die poel nieuwe kansen aan amfibieën.
Steun het Kastanjebos
Natuurpunt Herent zorgt door een aangepast beheer van de percelen die zij in eigendom heeft, zodat de rijkdom en charme van rietkragen en hooilanden zich weer kan herstellen.
Wil jij dit prachtig stukje natuur mee helpen beschermen? Dat kan! Stort een gift met vermelding van de projectcode van het Kastanjebos.
Stort het bedrag op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 – BIC GEBABEBB met vermelding Project 9923 Kastanjebos
Via onze online betaalmogelijkheden kan je ook snel, makkelijk en veilig geld overschrijven.